یکی از مهم ترین منابع درآمد دولت از طریق مالیات های غیر مستقیم، مالیات بر ارزش افزوده است. مالیات بر ارزش افزوده را می توان مابه التفاوت مالیات و عوارض فروش با مالیات و عوارض خرید در یک دوره معین تعریف کرد. میزان این مالیات طبق ارزش افزوده ایجاد شده در مراحل تولید کالا یا خدمت تعیین میشود و پرداخت آن به عهده مصرف کننده نهایی است. به صورت کلی مالیات در ایران به دو روش مستقیم و غیر مستقیم اخذ می شود و مالیات بر ارزش افزوده همانطور که گفتیم یکی از زیرشاخه های مالیات غیر مستقیم دولت است. در ادامه در مورد قوانین اخذ این مالیات و نکاتی که در مورد آن وجود دارد صحبت می کنیم.
خدمات مجموعه رابین محاسب مانا : انجام خدمات مالیاتی
روش های اخذ مالیات در ایران
مالیات در ایران به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم از افراد واجد شرایط حقیقی و حقوقی یا همان مودیان (شخصی است که به عرضه کالا، ارائه خدمت، واردات یا صادرات مبادرت می نماید (ماده ۸ سابق)) اخذ می شود. از جمله مالیات هایی که به روش مستقیم گرفته می شود می توان به مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی و از جمله مالیات های غیر مستقیم هم می توان به مالیات بر مصرف اشاره کرد.
دسته بندی نرخ مالیات در ارزش افزوده
- نرخ عمومی (استاندارد)
- نرخ خاص
- نرخ صفر
در مورد تفاوت نرخ صفر در ق م م و ارزش افزوده باید گفت در ق م م اعطای معافیت به شرط اجرای تکالیف مالیاتی و در قانون ارزش افزوده مربوط به معافیت کالا و خدمات عرضه شده و استرداد مالیات حاصل از خرید نهاده های تولید است.
مقالات مرتبط : تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد
ارتباط قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده با سایر قوانین
چند نکته در مورد این قانون وجود دارد که تمامی مودیان باید آن را بدانند :
۱- اجرای کامل قانون دائمی منوط به راه اندازی و اجرای قانون سامانه مودیان (سامانه موضوع بند پ ماده 1 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان) است.
۲- اجرای کامل این قانون مستلزم تدوین دستورالعمل ها و آیین نامه های جدید است.
۳- چارچوب و اساس قانون دایمی بر پایه قانون موقت است.
۴- ابعادی از تنظیم گری ها و سیاست های اقتصادی نیز مدنظر این قانون قرار گرفته است . مثل تقویت تولید داخل
خدمات رابین محاسب مانا : انجام خدمات حسابرسی صورت های مالی
تغییرات مهم قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده
اگرچه مبنای اصلی قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده بر اساس قانون موقت می باشد، اما تغییراتی نیز در این میان وجود دارد تا اجرای این قانون را شفاف تر و ساده تر کند. این تغییرات عبارتند از :
- در ماده ۱ قانون جدید، اصطلاحات و مفاهیم آمده است.
- مشکل عرضه به خود تا حدودی حل شده است.
- معافیت مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی حذف شده است.
- قانون جدید در کنار قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان تبیین می شود.
- مهلت پرداخت عمومی از ۱۵ روز به، تا پایان ماه پس از دوره افزایش پیدا کرده است.
- در قانون جدید معاملات نسیه به شرط ثبت در سامانه مودیان قابل پذیرش است.
- اصلاحاتی در رسیدگی و تعیین مالیات و اعتبارات به وجود آمده است.
- در مورد استرداد ، ضمانت اجرایی برای کارکنان متخلف آمده است.
- اعتبار مالیاتی ماشین آلات خطوط تولید فارغ از ماهیت تولید آن، قابل پذیرش خواهد بود.
- در بخش معافیت های مالیاتی شفاف سازی هایی انجام شده است.
- اعتبارات مالیاتی قبل از دوره بهره برداری قابل پذیرش خواهد بود. (واحدهای تولیدی و معدنی)
- عوارض خاصی اضافه شده است.
- احکام خاصی از ق م م به ارزش افزوده تسری یافته است.
- برخی مواد ق م م اصلاح شده است.
- تبصره ۲ ماده ۳۸ قانون آزمایشی حذف شده است.
- جریمه ها اصلاح شده است و نرخ آن تعدیل شده.
- اصلاحاتی در دادرسی مالیاتی بوجود آمده است.
- اضافه شدن مسئولیت شرکا در شرکت های مدنی
- تغییراتی در عوارض آلایندگی و اخذ عوارض سبز با معیارهای جدید
- اضافه شدن جریمه کتمان و جریمه دریافت ارزش افزوده توسط اشخاص غیرمجاز
- اختیار به سازمان در خصوص الزام واریز برخی از فعالیت ها قبل از پایان دوره
- اضافه شدن برخی کالاهای خاص
- عدم اخذ ارزش افزوده از معاملات غیرنقدی تا زمان پرداخت توسط فروشنده
- رفع برخی مشکلات کدفروشی با غیرفعال نمودن کارپوشه در سامانه مودیان
- ارزش افزوده در شرکت های منحله
خدمات رابین محاسب مانا : انجام خدمات حسابرسی عملیاتی
دامنه فعالیت مشمول مالیات بر ارزش افزوده در قانون دائمی
طبق قوانین جدید تمامی شرکت هایی که در این سه بخش فعالیت دارند مشمول مالیات بر ارزش افزوده می شوند:
- شرکت هایی که در زمینه عرضه کالا و ارائه خدمت در داخل کشور فعالیت می کنند.
- شرکت هایی که در زمینه صادرات کالا و خدمت به خارج از کشور فعالیت می کنند.
- شرکت هایی که در زمینه واردات کالا و خدمات به سرزمین اصلی و مناطق آزاد و ویژه فعالیت دارند.
نکته : منظور از عرضه کالا انتقال کالا از طریق هر نوع معامله و ارائه خدمت نیز شامل ارائه خدمت به غیر و یا در قبال دریافت مابه ازا است.
تبصره ۱- کالاها و خدمات مشمول موضوع این قانون که توسط مؤدیان حقیقی خریداری، تحصیل یا تولید میشود، در صورتی که برای مصارف شخصی برداشته شود عرضه کالا به خود محسوب می شود و مشمول مالیات و عوارض خواهد شد. در صورتی که عرضه کالا به خود برای استفاده شغلی باشد مشمول مالیات و عوارض نخواهد شد.
تبصره ۲- معاوضه کالاها و خدمات در این قانون، عرضه کالا و ارائه خدمت از طرف هر یک از متعاملین محسوب می شود و مشمول مقررات این قانون است. (ماده ۹ سابق)
خدمات رابین محاسب مانا : انجام خدمات حسابداری
تاریخ تعلق و نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟
تاریخ تعلق مالیات و عوارض تاریخ صدور صورتحساب مطابق با مقررات است. (ماده ۱۱ سابق)
تبصره – قبوض آب، برق، گاز و مخابرات از آنجا که سند فروش کالا یا خدمت محسوب می شوند، در حکم صورتحساب هستند.
در مورد نحوه پرداخت این مالیات باید گفت مودی مکلف است حداکثر تا پایان ماه پس از انقضای هر دوره مالیاتی، کل مالیات و عوارضی را که طی آن دوره به فروش کالا و یا ارائه خدمات توسط وی تعلق گرفته است، با رعایت تبصره ( ۲) این ماده و پس از کسر اعتبار مالیاتی خود، به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، پرداخت نماید.
تبصره ۱- مطابق این قانون، اصل بر نقدی بودن معاملات است؛ مگر اینکه نسیه بودن معاملات و دریافت و پرداخت های مرتبط با آن در سامانه مودیان ثبت شده و به تایید طرفین رسیده باشد. در مواردی که معامله یا قرارداد در سامانه مؤدیان ثبت نشده باشد، آن معامله یا قرارداد، نقدی تلقی می شود.
تبصره 2- در معاملات غيرنقدي نظير فروش اقساطي و اجاره به شرط تمليک و قراردادهاي پيمانکاري و مشاوره اي، تاريخ تعلق ماليات و عوارض همان تاريخ صدور صورتحساب است؛ لکن مؤدي با رعايت تبصره فوق مجاز است
پرداخت ماليات و عوارض فروش اين نوع معاملات را تا زمان پرداخت ثمن معامله توسط خريدار يا مبلغ قرارداد
توسط کارفرما، متناسباً، به تأخير بيندازد و سازمان تا زمان پرداخت ماليات و عوارض فروش اين نوع معاملات توسط کارفرما يا خريدار، مؤدي را مشمول جريمه تأخير در پرداخت نخواهد کرد. در خصوص معاملات مذکور، تا زمان پرداخت ماليات و عوارض توسط خريدار، اعتبار مالياتي براي وي از اين بابت منظور نخواهد شد.
تبصره ۳- کلیه کارفرمایان موظفند علاوه بر ثبت اصل قرارداد پیمانکاری، کلیه پرداخت های خود به پیمانکار را نیز در
سامانه مؤدیان ثبت نموده، همزمان با هر پرداخت، مالیات و عوارض متناسب با آن را به پیمانکار پرداخت کنند.
چنانچه کارفرما از پرداخت مالیات و عوارض فروش خودداری کند، بعد از انقضای مهلت قانونی، اصل مالیات و
عوارض و جریمه های متعلق به آن توسط سازمان از طریق عملیات اجرائی از کارفرما وصول و اصل مالیات و عوارض
به حساب پیمانکار منظور خواهدشد.
تبصره ۴- پیمانکاران و مهندسان مشاور موضوع این ماده می توانند از اوراق تسویه خزانه و اوراق مالی اسلامی که
توسط دولت منتشر می شود (منوط به دریافت مستقیم از دولت) برای تسویه مالیات و عوارض خود استفاده نمایند.
سازمان مکلف به پذیرش این اوراق به عنوان مالیات و عوارض به میزان ارزش تنزیل شده آن است. میزان مالیات
وصولی از این محل به عنوان عملکرد وصولی نقدی سازمان در سال پذیرش اوراق محسوب می شود. در اجرای این
تبصره سازمان مکلف است که معادل سهم عوارض از پذیرش اوراق مذکور را از محل وصولی های جاری به حساب
عوارض شهرداری ها و دهیاری های مربوط منظور نماید.
تبصره ۵- چنانچه وجه واردات خدمت در دوره یا دوره های بعد پرداخت شود، مالیات و عوارض آن هم در همان دوره پرداخت می شود.
میزان مالیات بر ارزش افزوده بر چه اساس محاسبه می شود و چه قدر است؟
نرخ مالیات و عوارض کالاها و خدمات مشمول، به استثنای کالاهای خاص که نرخ آنها در ماده ( ۲۶ ) این قانون
تصریح شده، (% ۹) می باشد.
با توجه به اینکه شخص حقیقی یا حقوقی در سامانه مودیان عضو باشد این مالیات به دو صورت محاسبه می شود:
- برای مودیان عضو سامانه مودیان بر اساس ارزش افزوده مندرج در صورتحساب سامانه
- برای افرادی که در سامانه مودیان ثبت نام نکرده اند یا مودیان متخلف بر اساس ارزش روز کالا یا خدمات در زمان تعلق
- در مورد مالیات واردات نیز محاسبه مالیات و عوارض واردات کالا برابر با مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی می باشد.
تبصره ۲- موارد زیر جزء مأخذ محاسبه مالیات و عوارض نمی باشد :
الف – انواع تخفیفات اعطائی
ب – مالیات و عوارض موضوع این قانون که قبلاً توسط عرضه کننده کالا یا ارائه دهنده خدمت پرداخت شده است؛
پ – سایر مالیات های غیرمستقیم و عوارضی که به موجب قوانین موضوعه هنگام عرضه کالا یا ارائه خدمت به آن تعلق گرفته است؛
ت – وجوهی که به موجب سایر قوانین وصول می شود و به حساب درآمد عمومی یا به حساب درآمد شهرداری ها واریز می گردد؛
ث – کمک های پرداختی شهرداری ها و دهیاری ها به سازمان های غیرانتفاعی وابسته به خود طبق قوانین و مقررات موضوعه، مشروط به آنکه مالیات متعلقه به عنوان بخشی از آن احتساب نشده باشد؛
ج – یارانه پرداختی دولت بابت جبران تمام یا قسمتی از قیمت کالاها و خدمات مشمول قیمت گذاری؛ مشروط به آنکه مالیات فروش به عنوان بخشی از آن احتساب نشده باشد.